Hãy tưởng tượng: bạn sắp mua trả góp một cái tủ lạnh. Bạn đến cửa hàng, chọn kiểu phù hợp. Tiếp theo, bạn đến gặp nhân viên cho vay và họ hỏi một số câu hỏi, kiểm tra thông tin hộ chiếu, nhập dữ liệu vào máy tính và gửi đến ngân hàng, nói vài thứ như “Quý khách vui lòng đợi ngân hàng trả lời”. Chuyện gì đang xảy ra vào lúc này ở đầu dây bên kia?
Nhiều người nghĩ rằng quyết định được đưa ra từ các chuyên gia với chuyên môn đặc biệt, xét duyệt từng đơn vay và đưa ra kết luận: từ chối hoặc duyệt. Và vâng, điều này đúng một phần: ở nhiều ngân hàng có những bộ phận chuyên môn đánh giá độ tin cậy và rủi ro có thể xảy ra. Nhưng trong thực tế, đặc biệt là với các trường hợp số tiền vay nhỏ (ví dụ, vay tiêu dùng cho các thiết bị gia dụng), các quyết định được đưa ra tự động bằng cách chấm điểm.
Giải thích ngắn gọn: đó là một chương trình phân tích, và người vận hành nhập thông tin khách hàng vào. Nhưng thật ra, nó là một mô hình toán học khá phức tạp, làm việc dựa trên giả thuyết rằng những người có chung đặc điểm xã hội có hành vi tương tự nhau. Đối với mỗi câu trả lời trong bảng câu hỏi bạn đã điền trong quá trình đăng ký, một số điểm nhất định sẽ được cộng vào hoặc ngược lại. Hệ thống này cũng tham khảo các công ty thông tin tín dụng – những người nắm giữ dữ liệu về hoạt động của thẻ ngân hàng, nghĩa vụ tài chính được thực hiện đúng hạn, hoặc thanh toán chậm - và dựa vào thông tin này, hệ thống tính một con số nhất định vào tài khoản tổng. Kết quả là, tổng số điểm có được sẽ là cơ sở quyết định việc có cho vay hay không.
Tuy nhiên, có vài yếu tố mà sự hiện diện của nó dẫn đến kết luận ngay lập tức. Ví dụ, sự hiện diện của các khoản nợ lớn chưa thanh toán hoặc vi phạm điều khoản thỏa thuận của các hợp đồng trước đây có thể dẫn đến sự từ chối ngay lập tức. Một lịch sử tín dụng hoàn hảo, kết hợp với vị trí cao trong một tập đoàn lớn, sẽ nhanh chóng được bật đèn xanh.
Thông tin cá nhân của một công dân cũng có thể được xem xét, chẳng hạn như: có căn hộ riêng hay không, thời gian công tác tại nơi làm việc cuối cùng, tình trạng hôn nhân và con cái. Hơn nữa, các tổ chức khác nhau có tiêu chuẩn đánh giá riêng của họ. Tính điểm qua hệ thống không có nghĩa là có một chuẩn thống nhất cho tất cả người cho vay và hệ thống được tùy chỉnh theo nhu cầu cụ thể. Ví dụ, rõ ràng là khi yêu cầu vay từ người cho vay online, các yêu cầu và số lượng tiêu chí đánh giá sẽ ít hơn nhiều so với khi đăng ký vay mua ô tô: lượng tiền vay thay đổi, cũng tương tự như thời gian đáo hạn vậy.
Nhìn chung, chấm điểm là một công cụ hiện đại được sử dụng ở hầu hết mọi nơi trong thế giới tài chính. Ưu điểm chính của nó: bỏ đi tính chủ quan và yếu tố con người, ra quyết định nhanh chóng và xử lý một lượng lớn đơn yêu cầu vay.
